Turrunak atal barri bat sortu dau. Mundun zir ibili dizen edo dabizen Ondarrutarrak munduko barrixak ekarrikoskuz: askapen nazionaleko mugimenduk, burruka sozial eta ekologistak, emakumin errealidadi, mugimendu sozialak… eta beste pilo bat gauza. Arkaitzeaz hasiko ga, hauxe ixan da beran esperientzixi Txilen.

2010eko udazkenin Txilen zir ibili nitxan, hango errealidadi ezautzen. Hiriburun hasi, maputxin lurreta pasa, eta Patagonian amatxu neban.

Santiago munduko beste hiri asko lakoxi de. Niri eztostan ixe berezirik aporta. Dana dala, ikusten zan mobimiento bixkat baeuala. Eta mobimientun kontrako mobimientu be bai. Ikusi bestelan zelako tanketak agertzen zin 100 pertsonako manifa baten aurrin.

Gero maputxik ezautu nitxuzen. Maputxik Txileko hirixetan be bixi diz, baine ni euran herrixeta be jun nitxan. Harrittu nitxan, maputxin lurraldin sartu, eta euskaldune nitxala esan orduko danak elkaratasune trasmitiutestenla. Justo orduntxe, preso politiko maputxik gose greba gogor baten euazen sartute, euran kontrako lege antiterroristi onartu nahi belako (dana da terrorismu).

Maputxin burruki euran lurrak eta kulturi berreskuratzeko burruki de. Eta euran aurkari handixenak, estatuaz aparte, multinazional handixak zin: euran lurrak eta baliabidik ostu nahitxuezelako. On dala gitxi, polizixa batek maputxe bat hil ban, leputik tiro emonda.

Gero Patagoniarutz jun nitxan. Harrittu nitxan, ze hamenguk be ezin sentiuten Txilenuk. Kriston parajik eta kriston parke naturalak ikusi nitxuzen. Baine zoritxarrez hamen ingurutan be multinazionalan hatzaparrak aila naxan dabiz, eta bertako erreka nausixetan hidropresak nahitxuez ipini, bertako energixi, Txile guzti zeharkatute, iparraldeko meategixeta eruteko (on dala gitxi istripu bateatxik hain ezaunak ein zin meategixak). Eta horrek multinazionalak ez diz oso apartekuk: Endesa, geure Iberdrola, Acciona…